Από την 1η Ιανουαρίου 2019, οι πόλεις Φιλιππούπολη (Βουλγαρία) και Ματέρα (Ιταλία)  φέρουν τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για ένα έτος.

Φιλιππούπολη

Η Φιλιππούπολη (Plovdiv) είναι η πρώτη στα χρονικά βουλγαρική πόλη η οποία επιλέχθηκε ως Πολιτιστική Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Χάρη σε ένα πλήρες πρόγραμμα που έχει το μότο «Together» (μαζί), το 2019 θα φέρει νέες ευκαιρίες στην περιοχή, καθώς και διεθνή προβολή για τη πόλη.

Το αρχαίο Ρωμαϊκό θέατρο

Η Φιλιππούπολη είναι μία από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου με ιστορία 8.000 χρόνων. Διαθέτει περισσότερους από 200 αρχαιολογικούς χώρους, από τους οποίους 30 είναι εθνικής σημασίας, καθώς επίσης και δυο αρχαία θέατρα. Σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά, όπως το αρχαίο Ρωμαϊκό θέατρο, το Ρωμαϊκό ωδείο, το Ρωμαϊκό υδραγωγείο, το Ρωμαϊκό Στάδιο, το αρχαιολογικό σύνολο «Ειρήνη», αλλά και η αποτύπωση της ιστορίας μέσω των μεσαιωνικών τειχών, των μεσαιωνικών πύργων, των μνημείων της οθωμανικής περιόδου όπως τα Λουτρά και τα Τζαμιά καθώς και της μεταγενέστερης ιστορίας που αναδεικνύεται και αφορά στην περίοδο της Εθνικής Αναγέννησης με τις εκκλησίες, την αρχιτεκτονική της συγκεκριμένης περιόδου και τους λίθινους δρόμους, οι οποίοι οδηγούν στο σήμερα της πόλης, με τα μουσεία, τις πινακοθήκες, τις γκαλερί και τα κέντρα πολιτισμού.

Η Φιλιππούπολη, καθώς και η νοτιοκεντρική περιφέρεια της Βουλγαρίας, οι πόλεις Βάρνα, Σόφια και Βέλικο Τάρνοβο θα φιλοξενήσουν 300 εκδηλώσεις, μεταξύ των οποίων φεστιβάλ και προγράμματα σε επίπεδο κοινοτήτων τα οποία διαρθρώνονται γύρω από θέματα σε σχέση με τα χαρακτηριστικά στοιχεία, την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά της Φιλιππούπολης, καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η πόλη. Οι επισκέπτες θα μπορέσουν να συμμετάσχουν σε μια σειρά δραστηριοτήτων: από την ανακάλυψη του κυριλλικού αλφάβητου μέσω διαφόρων εκθέσεων έως θεατρικές συμπαραγωγές με τα Δυτικά Βαλκάνια και τις κοινότητες των Ρομά και των Τούρκων.

Οι εναρκτήριοι εορτασμοί θα πραγματοποιηθούν από τις 11 έως τις 13 Ιανουαρίου, με μια σειρά εκδηλώσεων σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένης μιας παράστασης με μουσική, φώτα και χορό το βράδυ της 12ης Ιανουαρίου. Η Eπίτροπος Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας Μαρίγια Γκαμπριέλ θα παραστεί στην επίσημη τελετή έναρξης στις 12 Ιανουαρίου.

Φιλιππούπολη 2019 – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης

Ματέρα

Η λαξευμένη στο βράχο ιταλική πόλη έχει κατοικηθεί από την Παλαιολιθική περίοδο και θεωρείται από τις παλαιότερες πόλεις του κόσμου.
Αυτό το στολίδι από πέτρα που βρίσκεται στην καρδιά της Μπασιλικάτα, μέχρι τη δεκαετία του ’50 ήταν γνωστή σε όλη την Ιταλία για τις γειτονιές Sasso Caveoso και Sasso Barisano, όπου ζούσαν ακόμη άνθρωποι υπό άθλιες συνθήκες υγιεινής. Κάποιοι μάλιστα μαζί με τα ζώα τους. Το 1952 η κυβέρνηση διέταξε την εκκένωση των σπηλιών. Η Ματέρα αποκαλούνταν «vergogna nazionale», εθνική ντροπή. Περίπου 17.000 άνθρωποι έπρεπε να αφήσουν τις σπηλιές τους, οι οποίες άρχισαν να ρημάζουν. Μέχρι που το 1986 αποφασίστηκε η διατήρησή τους και το 1993 η πόλη συγκαταλέχθηκε στην παγκόσμια κληρονομιά της UNESCO.

Η ντροπή του χθες όμως, έγινε το στολίδι του σήμερα και ευρωπαϊκή πολιτιστική πρωτεύουσα 2019.
Το πρόγραμμα της Ματέρα, το οποίο έχει οργανωθεί με βάση το μότο «
OpenFuture» (ανοιχτό μέλλον), θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην κοινωνική και πολιτιστική ένταξη, καθώς και στη συνεργατική καινοτομία. Στις σημαντικότερες εκδηλώσεις περιλαμβάνονται οι εξής: «Ars Excavandi», μια σύγχρονη ματιά στην ιστορία και τον πολιτισμό της υπόγειας αρχιτεκτονικής· «Rereading Renaissance» (νέα ανάγνωση της Αναγέννησης), ταξίδι στο καλλιτεχνικό παρελθόν της Βασιλικάτας και της Απουλίας· και «Poetry of primes» (η ποίηση των πρώτων), έκθεση σχετικά με τον κεντρικό ρόλο των μαθηματικών στο έργο των καλλιτεχνών ανά τους αιώνες. Η Ματέρα θα παρουσιάσει επίσης την πρώτη υπαίθρια παράσταση της όπερας «Καβαλερία Ρουστικάνα» σε συνεργασία με το Teatro San Carlo, καθώς και 27 προγράμματα που δημιουργήθηκαν μαζί με τοπικές δημιουργικές κοινότητες και εταίρους από την Ευρώπη. Στις 19 και 20 Ιανουαρίου θα πραγματοποιηθούν οι εναρκτήριοι εορτασμοί, όπου θα συγκεντρωθούν 2.000 μουσικοί από όλα τα χωριά της περιφέρειας Βασιλικάτα και πολλά άλλα μέρη της Ευρώπης. Ο Eπίτροπος Νάβρατσιτς θα παραστεί στην επίσημη τελετή έναρξης στις 19 Ιανουαρίου.

Ματέρα 2019 – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης

«Τα προγράμματα για τη Φιλιππούπολη και τη Ματέρα δείχνουν πώς οραματίζονται οι πόλεις αυτές τόσο το δικό τους μέλλον όσο και το μέλλον της Ευρώπης, αποτίοντας παράλληλα φόρο τιμής στη μακραίωνη και ξεχωριστή κληρονομιά τους.» τονίζει ο Ευρωπαίος Eπίτροπος Εκπαίδευσης, Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού Τίμπορ Νάβρατσιτς  «Η πρωτοβουλία της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης φέρνει κοντά τους ανθρώπους και αναδεικνύει τον ρόλο του πολιτισμού στην οικοδόμηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Αμφότερες οι πόλεις θα συμβάλουν ώστε να εξασφαλιστεί ότι η επιτυχής έκβαση του περσινού Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς, το οποίο έδειξε πώς ο πολιτισμός μπορεί να μεταμορφώσει τις πόλεις και τις περιφέρειές μας προς το καλύτερο, θα έχει μακροπρόθεσμο χαρακτήρα. Εύχομαι κάθε επιτυχία στις πόλεις Φιλιππούπολη και Ματέρα για το ερχόμενο έτος.»

Ιστορικό

Το 1985 η Μελίνα Μερκούρη, η τότε υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας, ανέλαβε την πρωτοβουλία να ξεκινήσει τον θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Έκτοτε, έχει καταστεί μία από τις πλέον προβεβλημένες πολιτιστικές πρωτοβουλίες στην Ευρώπη. Οι πρωτεύουσες επιλέγονται με βάση το πολιτιστικό πρόγραμμα που υποβάλλουν, το οποίο πρέπει να διαθέτει έντονη ευρωπαϊκή διάσταση, να ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή των κατοίκων της πόλης και να συμβάλλει στη γενικότερη ανάπτυξη της πόλης και της γύρω περιοχής.

Ο τίτλος της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης αποτελεί επίσης μια εξαιρετική ευκαιρία για τις πόλεις ώστε να αλλάξουν την εικόνα τους, να προβληθούν, να προσελκύσουν περισσότερους τουρίστες και να επανεξετάσουν την ανάπτυξή τους μέσω του πολιτισμού. Ο τίτλος αυτός έχει μακροπρόθεσμη επίδραση, όχι μόνο στον πολιτισμό αλλά και σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, τόσο για την πόλη όσο και για τη γύρω περιοχή.

Το 2018 οι Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης ήταν η Βαλέτα στη Μάλτα και το Λέουβαρντεν στις Κάτω Χώρες. Ύστερα από τη Φιλιππούπολη και τη Ματέρα το 2019, οι μελλοντικές Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης θα είναι η Ριέκα (Κροατία) και το Γκάλοουεϊ (Ιρλανδία) το 2020, οι πόλεις Τιμισοάρα (Ρουμανία), Ελευσίνα (Ελλάδα) και Νόβισαντ (Σερβία, υποψήφια χώρα) το 2021, το Ές (Λουξεμβούργο) και το Κάουνας (Λιθουανία) το 2022. Για το 2023 έχει προταθεί η πόλη Βέσζπρεμ στην Ουγγαρία.