«Η βάση της ευτυχίας είναι η ελευθερία. Η βάση της ελευθερίας είναι το θάρρος»
Takis
Ένας χρόνος χωρίς τον Takis. Όλοι τον θυμόμαστε με νοσταλγία. Αυτή η «απεριόριστη ιδιοφυΐα», όπως τον αποκάλεσε ο Pierre Restany, έμοιαζε πως θα είναι αθάνατος. O Takis αγκάλιασε την εποχή του όπως κανένας άλλος.
Σήμερα αποτίουμε φόρο τιμής σ’ έναν μεγάλο καλλιτέχνη μέσα από την τελευταία του έκθεση που σχεδιάστηκε με τη συμμετοχή του κι αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες εκθέσεις για τον Takis διεθνώς. Ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2019 στο μουσείο Tate Modern στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ τον Νοέμβριο του ίδιου έτους μεταφέρθηκε στο MACBA Museu d’Art Contemporani de Barcelona στη Βαρκελώνη και τον Μάιο του 2020 ήταν προγραμματισμένη να παρουσιαστεί στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα, κάτι που δυστυχώς λόγω του κορωνοϊού ακυρώθηκε κι ελπίζουμε το Μουσείο να την συμπεριλάβει στον μελλοντικό προγραμματισμό του.
Είδαμε την έκθεση στην Βαρκελώνη, η οποία απ’ ότι διαβάζουμε στο site του MACBA πήρε παράταση έως το Σεπτέμβριο, λίγο πριν το γενικό lock down.
Η έκθεση, που συγκεντρώνει πάνω από 70 έργα, τα οποία αναλογούν μέσες άκρες στα εβδομήντα χρόνια δημιουργίας του, μας μεταφέρει στον μαγικό κόσμο του γλύπτη που πέτυχε να δώσει φωνή στα φυσικά φαινόμενα μέσα από τα διαχρονικά «Σινιάλα» του, να δημιουργήσει μαγνητικά αντικείμενα εμπνευσμένα από ραντάρ, αλλά και τη σπάνια εγκατάσταση Magnetic Fields. Ο βροντερός ήχος των Musicales του Takis, η Μουσική Σφαίρα του και το Gong του ολοκληρώνουν το ταξίδι.
Τα λουλούδια από χάλυβα λυγίζουν σε μια «αύρα» που δημιουργείται από τα μαγνητικά εκκρεμή. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που βλέπει κάποιος μπαίνοντας στην έκθεση.
Ο Takis αναζήτησε την ουσιαστική ποίηση και την ομορφιά του ηλεκτρομαγνητικού σύμπαντος. Ήταν μία από τις πιο πρωτότυπες καλλιτεχνικές φωνές στην Ευρώπη από τη δεκαετία του 1960 και παρέμεινε μια πρωτοποριακή φιγούρα σε όλη τη ζωή του.
Είναι δύσκολο να μην χρησιμοποιήσετε τη λέξη «μαγεία» για την τέχνη του. Ένα καρφί αιωρείται ακίνητο στο διάστημα. Ένας κύλινδρος και μία μπάλα χορεύουν μεταξύ τους. Αγγελική μουσική παίζεται χωρίς κανένα σημάδι ανθρώπινου χεριού. Ωστόσο, κανένα από αυτά δεν είναι έργο του υπερφυσικού, ούτε ο Takis προσπαθεί να ξεγελάσει κανέναν να σκεφτεί ότι είναι. Η δύναμη που δίνει η τέχνη του είναι μέρος του ιστού του σύμπαντος. Ο Takis θέλει να μας δείξει την αληθινή ομορφιά του σύμπαντος.
Στην έκθεση εστιάζουμε στα επαναλαμβανόμενα θέματα που συναντάμε σε όλο το έργο του Takis: Μέταλλο και μαγνητισμός, φως και σκοτάδι ήχος και σιωπή. Βλέπουμε τη σπάνια εγκατάσταση «Μagnetic Fields», που δημιούργησε το 1969 και δεν έχει παρουσιαστεί στο κοινό από τη δεκαετία του ‘70 και μετά: ένα μαγνητικό εκκρεμές που το χειρίζεται υπάλληλος του μουσείου και πυροδοτεί την κίνηση από 100 μεταλλικά γλυπτά που μοιάζουν με ράβδους. Η αίθουσα γεμίζει με ασύμβατα ηχητικά πεδία από βελόνες που χτυπούν χορδές από τη σειρά έργων «Musicales», περπατήσαμε μέσα στο δάσος των «Σινιάλων» και νοιώσαμε να περιτριγυριζόμαστε από τους ήχους των μουσικών γλυπτών, φτάνοντας στο τέλος κι αρχίσαμε να επεξεργαζόμαστε τη Μουσική Σφαίρα (1985) και αφεθήκαμε στον zen ήχο του Gong (1978), φτιαγμένο από το σκουριασμένο τοίχωμα ενός δεξαμενόπλοιου.
Η έκθεση επιδιώκει την ουσιαστική ποίηση και την ομορφιά του ηλεκτρομαγνητικού σύμπαντος που διερευνήθηκε από έναν καλλιτέχνη που τον ενδιαφέρει να κάνει τον θεατή να αναγνωρίσει τη δύναμη των αόρατων δυνάμεων που ζωντανεύουν τον κόσμο.
Ο Takis (Παναγιώτης Βασιλάκης, 25.10.1925-9.08.2019) πρωτοστάτησε σε νέες μορφές τέχνης με μαγνητισμό, φως και ήχο. Μεγάλο μέρος της καλλιτεχνικής του καριέρας και δραστηριότητας επικεντρώθηκε στο Παρίσι, το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, μεταξύ 1950 και 1970 και έπειτα έζησε στην Αθήνα.
Σε μια 70ετή καριέρα, ο Τάκης δημιούργησε μερικά από τα πιο ισχυρά, καινοτόμα – αλλά και παιχνιδιάρικα – έργα τέχνης του εικοστού αιώνα. Ήταν ένας από τους πρωτοπόρους της προηγμένης, πειραματικής τέχνης της δεκαετίας του 1960 και συγκεκριμένα το έργο του διερεύνησε τη σχέση καλλιτεχνικής, επιστημονικής και φιλοσοφικής έρευνας. Ενώ τα παλαιότερα γλυπτά του αναφέρονται ρητά στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, αργότερα έγινε πρωτοπόρος στην ενσωμάτωση των φυσικών δυνάμεων στο έργο του, κυρίως στο μαγνητισμό, στο φως και στην ηλεκτρική ενέργεια, στα γλυπτά και στους πίνακες, καθώς και στις ενέργειες. Ομοίως, μετακινήθηκε από το σχήμα, στο έργο που ήταν πιο κοντά στη πειραματική αφαίρεση.
Επιμέλεια: Guy Brett (κριτικός και ανεξάρτητος επιμελητής), Michael Wellen (επιμελητής της διεθνούς τέχνης, Tate) και Teresa Grandas (επιμελητής, MACBA)
Για περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή & το έργο του Takis επισκεφθείτε την ιστοσελίδα https://takisfoundation.org/el/ , σίγουρα όμως μία επίσκεψη στο Takis Foundation θα σας κάνει να νιώσετε τον μαγνητισμό του έργου του.
Κεντρική φωτογραφία άρθρου:
Πηγή: Takis Foundation, © Tom Fecht, 2014 courtesy Galerie Downtown, Paris
