«Αν κάποιος σημείωνε πάνω σε ένα χαρτί όλες τις διαδρομές που διήνυσα και τις ένωνε μεταξύ τους με μία γραμμή, θα σχεδίαζε ενδεχομένως έναν Μινώταυρο» έλεγε ο Πικάσο, που τον γοητεύτηκε από διάφορα πλάσματα που συνδέονται με την ελληνική μυθολογία και την αρχαιότητα.

Ένας «θεϊκός διάλογος» ξεκινάει στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης ανάμεσα σε 67 αρχαιότητες, που με προεξάρχοντα τον Μινώταυρο, αλλά και σατύρους, θεούς και αυλητές συνομιλούν με 68 σπάνια κεραμικά και σχέδια του Πικάσο.

Η ομοιότητα ανάμεσα σε αυτά τα αριστουργήματα εκπλήσσει, καθώς δεν είναι λίγες οι φορές που πολύ δύσκολα μπορεί κάποιος να διακρίνει τα σύγχρονα από τα αρχαία δημιουργήματα.
Αυτός ίσως είναι και ο λόγος που ο Τζεφ Κουνς μπήκε στην έκθεση για να κάνει μόλις ένα δεκαπεντάλεπτο πέρασμα και τελικά κάθισε μιάμιση ολόκληρη ώρα. Αυτός είναι και ο λόγος που καθ’ όλη τη διάρκεια της ξενάγησης που έκανε ο διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης στους δημοσιογράφους επαναλάμβανε την ερώτηση: «Ποιο είναι του Πικάσο και ποιο προέρχεται από την αρχαιότητα;»

Η σπάνια και πρωτότυπη  έκθεση με τίτλο «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός», στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης διοργανώνεται στο πλαίσιο της σειράς εκθέσεων «Θεϊκοί Διάλογοι», από 20 Ιουνίου έως 20 Οκτωβρίου και πραγματοποιείται με την επιμέλεια του Διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Καθηγητή Ν. Χρ. Σταμπολίδη και του Ιστορικού Τέχνης Olivier Berggruen.

Φωτογραφία Πάρις Ταβιτιάν Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Τα πικασικά έργα-σχέδια και κεραμικά από την καλλιτεχνική δημιουργία του Πικάσο από τη δεκαετία του 1920 έως τη δεκαετία του 1960- προέρχονται από ιδρύματα, μουσεία και συλλογές του εξωτερικού, ενώ τα έργα της αρχαιότητας προέρχονται από 15 συνολικά  ελληνικά μουσεία και συλλογές. Πρόκειται για γλυπτά, κεραμικά και χάλκινα που χρονολογούνται από τους προϊστορικούς χρόνους (περ. 3200 π.Χ. το παλαιότερο) έως και την Ύστερη Ρωμαϊκή περίοδο (μέσα 3ου αι. μ.Χ. το νεότερο).

Μεταξύ των «ζευγών» της έκθεσης, που πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Musée National Picasso-Paris στο πλαίσιο του “Picasso Méditerranée”,  ξεχωρίζουν: ο Κένταυρος από λευκό πηλό, διαμορφωμένος στο χέρι, εγχάρακτη και γραπτή με επίχρισμα διακόσμηση, που δημιούργησε ο Πικάσο στην Vallauris στις 3 Ιανουαρίου 1953, σε διάλογο με τον Κένταυρο της Κυπρο-Αρχαϊκής περιόδου του 6ου αιώνα π.Χ.  και το μοναδικό Ειδώλιο Κενταύρου της Πρωτογεωμετρικής Περιόδου στο Λευκαντί της Εύβοιας που χρονολογείται στα τέλη 10ου αι. π.Χ. Επίσης ο διάλογος ανάμεσα στο έργο Τυφλός Μινώταυρος οδηγούμενος από μικρό κορίτσι μπροστά στη θάλασσα που δημούργησε ο Πικάσο στην Boisgeloup στις 22 Σεπτεμβρίου του 1934 και  στον φόνο του Μινώταυρου από τον Θησέα πάνω στον ερυθρόμορφο καλυκωτό κρατήρα της Ύστερης Κλασικής περιόδου (340 – 330 π.Χ. ) από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείοόπως και ο Κορμός αγάλματος Μινώταυρου, ρωμαϊκό αντίγραφο έργου της πρώιμης κλασικής περιόδου.

Αριστερά: Πήλινο ρυτό σε σχήμα κεφαλής ταύρου. Κνωσός, περ. 1450-1375 π.Χ.
© ΥΠΠΟΑ/Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Δεξιά: Pablo Picasso,Κεφαλή Ταύρου, Βαλορί, 12 Ιουλίου 1950, Μαδρίτη, Fundación Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte/ Φωτογραφία Βιβή Χαρίτου

«Από τα έργα της αρχαιότητας που συνέλεξα για σύγκριση με τα έργα του Πικάσο, δεν ισχυρίζομαι σε καμία περίπτωση ότι ο Πικάσο τα είχε δει όλα. Όλα αυτά αποτελούν μια άσκηση επιλογής και σύγκρισης για να γίνει πιο κατανοητή στο κοινό η σχέση του καλλιτέχνη με την αρχαιότητα, την ελληνική, τη ρωμαϊκή, την ιβηρική χωρίς να αποκλείεται η δυτική ζωγραφική από την Αναγέννηση έως και τη σύγχρονή του δημιουργία.» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Διευθυντής του Μουσείου και επιμελητής της έκθεσης, Καθηγητής,  Ν. Χρ. Σταμπολίδης

Αριστερά: Πάμπλο Πικάσο, Η κουκουβάγια. Βαλορί, 12 Δεκεμβρίου 1952, Μαδρίτη, Fundacion Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte. Σε μακροχρόνιο δανεισμό στο Museo Picasso Malaga. ©Succession Picasso 2019 Δεξιά: Πήλινο Ομοίωμα κουκουβάγιας, Νεκροταφείο Αρκάδων 7ος αι. π.Χ. © ΥΠΠΟΑ/Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου/ Φωτογραφία Πάρις Ταβιτιάν Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Ο μεγάλος καλλιτέχνης του 20ού αιώνα, έχει δημιουργήσει μοναδικά έργα ζωγραφικής, αλλά λίγοι γνωρίζουν από κοντά το σχεδιαστικό του έργο καθώς και τα κεραμικά του δημιουργήματα. Ένα συνδυασμό που συνδέεται με την αρχαιότητα και εμπνέεται σε μεγάλο βαθμό από έργα του κρητομηκυναϊκού και του ελληνικού κόσμου και γενικότερα από τους πολιτισμούς της λεκάνης της Μεσογείου. Η έκθεση αποκαλύπτει έναν ολόκληρο κόσμο που φέρνει μέσα του ο καλλιτέχνης, όχι απαραίτητα από αρχαιότητες που είδε ο ίδιος στις αρχαίες πατρίδες της Μεσογείου, αλλά  μέσα στα Μουσεία της Ευρώπης, σε βιβλία που διάβαζε ή κατά τις συναναστροφές του με τον Kριστιάν Ζερβός ή τον Jean Cocteau.

Κατά τη διάρκεια της μακράς και παραγωγικής σταδιοδρομίας του, ο Πικάσο εμπνεύστηκε από μια μεγάλη ποικιλία πηγών, τις οποίες διαρκώς προσάρμοζε και επεξεργαζόταν. Η κλασική παράδοση πρόσφερε στον Ισπανό ζωγράφο ένα λεξιλόγιο ατελείωτων δυνατοτήτων προς χειρισμό και τροποποίηση. Σημαντική μεταξύ αυτών των πηγών υπήρξε η αρχαία Ελλάδα, με τη διαχρονική μυθολογία και την πλουσιότατη εικονογραφία της. Από την εποχή ακόμα που αντέγραφε γύψινα εκμαγεία αρχαίων γλυπτών, ο Πικάσο γοητεύτηκε από διάφορα θέματα της ελληνικής μυθολογίας, θέματα που διασκεδάζουν το τετριμμένο ή που δηλώνουν τις συγκρουόμενες παρορμήσεις του ανθρώπου. Ανάμεσα σε αυτά, ο Μινώταυρος, διονυσιακό πλάσμα, μισός άνθρωπος και μισός ζώο, αναδείχτηκε σε σύμβολο των σκοτεινότερων πτυχών της ανθρώπινης ψυχής και του παραλογισμού του πολέμου.  

Αριστερά: Πήλινο γυναικείο ειδώλιο, Γόρτυνα, αγρέπαυλη στα Καννιά περ. 1750 − 1600 π.Χ. © ΥΠΠΟΑ/Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου Δεξιά: Πάμπλο Πικάσο, Ο Βασιλιάς. Αθήνα, Ιδιωτική συλλογή / Φωτογραφία Πάρις Ταβιτιάν Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Την κεραμική, αρχαία και νεότερη, και τα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα έργα του Πικάσο (οι Τρεις Χάριτες ή η Λυσιστράτη του Αριστοφάνη) συνδέουν, εκτός της εικονογραφίας, η μορφή και το σχέδιο. Ιδιαίτερη σημασία έχει η γραμμή, είτε πρόκειται για σχέδια της δεκαετίας του ’20 και του ’30 είτε για αγγειογραφίες που θυμίζουν αττικά ερυθρόμορφα αγγεία. Στην έκθεση η δύναμη της φανταστικής όσο και προσωπικής αρχαιότητας του Πικάσο και η διαρκής γοητεία που ασκούν στον επισκέπτη τα αντικείμενα του παρελθόντος, έχουν τον πρώτο λόγο.

«Στο έργο του Πικάσο η γραμμή έχει ιδιαίτερη σημασία, είτε πρόκειται για σχέδια της δεκαετίας του ’20 και του ’30 είτε για αγγειογραφίες, που τόσο θυμίζουν τα αττικά ερυθρόμορφα αγγεία. Η γραμμή είναι το μέσο με το οποίο διαιρείται ο χώρος και δημιουργείται φως. Η απόλυτη σαφήνεια των διαχρονικών, στιβαρών σχημάτων που εμπνέονται από την αρχαιότητα και η διάρρηξη του σχήματος, δηλαδή η γραμμή, αμφιταλαντευόμενη και αντιδραστική, αποτελούν βασική συνιστώσα του έργου του Πικάσο. Η έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης αναδεικνύει τη δύναμη της φανταστικής όσο και σημαντικής για τον ίδιο αρχαιότητας του Πικάσο.» σημείωσε ο επιμελητής της έκθεσης Olivier Berggruen

Η έκθεση  δεν ακολουθεί χρονολογική σειρά αλλά χωρίζεται σε ενότητες σχετικές με τη γραμμή της ομορφιάς, την «Αρκαδία» του Πικάσο, τον Κένταυρο, τον ταύρο και τον Μινώταυρο, πλάσματα της φαντασίας και της δημιουργίας του που συνδέονται με την ελληνική μυθολογία και την αρχαιότητα.

Η έκθεση συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο. 

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Στο πλαίσιο της έκθεσης «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός» το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης θα οργανώσει από 24 Ιουνίου έως 29 Ιουλίου έξι πενθήμερα Summer Camp για τα παιδιά με τίτλο «Γραμμή και πηλός. Ένα παιχνίδι ανάμεσα στον Πικάσο & την αρχαιότητα».  Τα 6 πενθήμερα θα πραγματοποιηθούν τις εξής ημερομηνίες:  24-28/06,  01-05/07, 08-12/07, 15-19/07, 22-26/07,  29/7-2/8.

«Πικάσο και αρχαιότητα: Γραμμή και Πηλός»
Ημερομηνίες: 20  Ioυνίου – 20 Οκτωβρίου 2019
Είσοδος: 7€
Μειωμένο εισιτήριο: 3.5€
Ελεύθερη είσοδος για τους Φίλους του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Ξεναγήσεις (από 26 Ιουνίου):
Τετάρτη 12.30 (αγγλικά) |Πέμπτη 18.30 (ελληνικά) |Κυριακή 12.30 (ελληνικά)
Διανομή δελτίων προτεραιότητας 1 ώρα πριν την έναρξη της ξενάγησης  

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-17.00, Πέμπτη: 10.00-20.00, Κυριακή: 11.00-17.00, Τρίτη: Κλειστό.

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Νεοφύτου Δούκα 4
και Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου 1
T: 210 7228321-3

*Κεντρική φωτογραφία θέματος: Πάμπλο Πικάσο, Γυναίκα με μπλε φόρεμα. Βαλορί 1947-1948, Μαδρίτη, Fundacion Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte. Σε δανεισμό στο Museo Picasso Malaga © Succession Picasso 2019 /Φωτογραφία Πάρις Ταβιτιάν Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης